بررسی اثر عوامل محیطی و مواد تنظیم کننده رشد گیاهی بر شکست خواب و تحریک جوانه زنی بذرهای گیاه تاتوره (datura stramonium l.)

تاتوره یکی از گونه های گیاهی است که هم از جنبه دارویی و هم به عنوان یکی از علف های هرز مهم در زراعت محصولات تابستانه ای چون ذرت، سویا، پنبه و غیره حائز اهمیت می باشد. جهت مهار این علف هرز در قالب مدیریت تلفیقی علف های هرز، آگاهی از مکانیزم خواب و چگونگی سبز شدن آن ضروری می باشد. به این منظور اثر تیمارهای مختلف بر شکست خواب و جوانه زنی بذرهای این گیاه که از مزرعه آمورشی و پژوهشی گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در پاییز سال 1384 جمع آوری شده بود، بررسی شد. در این آزمایش ها تأثیر عوامل محیطی شامل دما، رطوبت، نور و نیز مواد تنظیم کننده رشد گیاهی شامل جیبرلین و کاینتین بر شکست خواب بذرهای تاتوره بررسی شد. بذرهای برداشت شده از گیاه مادری دارای درصد جوانه زنی ناچیزی (4 درصد) بودند، درحالیکه با نگهداری بذرها در سه دمای: محیط طبیعی خاک، سردخانه (2±5 درجه سانتیگراد) و دمای اتاق (2± 23 درجه سانتیگراد) در فاصله زمانی 15 آذر تا 15 اسفندماه جوانه زنی افزایش یافت. این افزایش در مقایسه با شاهد (جوانه زنی در زمان برداشت) به ترتیب 5/68، 56 و 48 درصد بود (5% p?). خراش دهی مکانیکی بذرها باعث افزایش جوانه زنی شد و درصد جوانه زنی در تیمار خراش دهی مکانیکی بذرهایی که یک هفته از برداشت آنها گذشته بود، حدود 25/28 و برای بذرهایی که 70 روز در دمای 2±5 درجه سانتی گراد نگهداری شده بودند 5/75 درصد بود. تأثیر مواد تنظیم کننده رشد گیاهی شامل، اسید جیبرلیک (ga3) و کاینتین نیز بر درصد جوانه زنی معنی دار بود (5% p?). بالاترین درصد جوانه زنی (28 درصد) از محلول 400 قسمت در میلیون اسید جیبرلیک بدست آمد. با افزایش غلظت ga3 از 100 به 400 قسمت در میلیون، درصد جوانه زنی بیش از 20 درصد افزایش یافت. نور تأثیری بر جوانه زنی تاتوره نداشت، اما در غلظت های بالای اسید جیبرلیک نور باعث بازداری از جوانه زنی شد. با توجه به ماهیت تیمارهای آزمایشی می توان گفت که جنین نارس، عوامل فیزیکی (پوسته سخت بذر) و فیزیولوژیکی در خواب تاتوره دخیلند.